Inleiding reisovereenkomst

Eén van de modernere wettelijke regelingen – ter bescherming van de consument – is de regeling van de reisovereenkomst. Deze is te vinden in Titel 7A van Boek 7 B.W.. De regeling omvat thans 18 bepalingen, verdeeld over 7 Afdelingen (art. 7:500 B.W. tot en met art. 7:513d B.W.).

Met de Implementatiewet richtlijn pakketreizen en gekoppelde reisarrangementen van 6 december 2017 is de Titel herzien en aangepast, met name vanwege de ontwikkeling dat reizen minder vaak bij een reisbureau geboekt worden en de consument nu vaak online boekt en daarbij bij verschillende aanbieders onderdelen van een reis boekt (zoals vliegticket, huurauto, verblijf e.d.). Volgens de publicatie met FAQ van de ANVR over de gewijzigde wet vallen ook individueel gekochte onderdelen (zoals een vliegticket) onder een “pakketreis”.

Dit ter implementatie van Richtlijn (EU) 2015/2302 betreffende “pakketreizen en gekoppelde reisarrangementen” van 25 november 2015. De wetgeving inzake wat eerder heette de “reisovereenkomst” is een uitvloeisel van een aantal Europese richtlijnen in het kader van de eenwording van de Europese markt en de bescherming van de consument, waarvan de eerste dateert van 1990 (Richtlijn 90/314/EEG van de Raad (PbEU, L 326). Met de Richtlijn van 2015 zijn de regels van de eerdere Verordening (EG) nr. 2006/2004 en de Richtlijn 2011/83/EU  aangescherpt.

De nieuwe wettelijke regeling is in werking getreden op 1 juli 2018.

Definities en toepassingsgebied

In Afdeling 1 van Titel 7A worden in art. 7:500 B.W. de definities gegeven die binnen deze wettelijke regeling gehanteerd worden. De gebruikte definities zijn:

– reisdienst: personenvervoer, accommodatie, verhuur van motorvoertuigen en aanvullende toeristische diensten;

– pakketreis: combinatie van ten minste twee verschillende soorten reisdiensten voor dezelfde reis of vakantie, die voorafgaand aan het boeken ervan worden gecombineerd door één handelaar, of wanneer die in combinatie met elkaar worden afgesloten, ongeacht of er afzonderlijke overeenkomsten worden gesloten met verschillende reisdienstverleners (zie de uitgebreide definitie in aanhef en sub b (i) en (ii) onder 1 tot en met 5 van art. 7:500 B.W.);

– pakketreisovereenkomst

– begin van de pakketreis

– gekoppeld reisarrangement

– reiziger: iedere persoon die op basis van deze titel een overeenkomst wil sluiten of die op grond van een overeenkomst op basis van deze titel recht heeft om te reizen;

– handelaar: iedere natuurlijke persoon of iedere rechtspersoon die met betrekking tot onder deze titel vallende overeenkomsten handelt, mede via een andere persoon die namens hem of voor zijn rekening optreedt, in het kader van zijn handels-, bedrijfs-, ambachts- of beroepsactiviteit, ongeacht of hij optreedt als organisator, doorverkoper, handelaar die een gekoppeld reisarrangement faciliteert of reisdienstverlener;

– organisator: handelaar die pakketreizen samenstelt en deze rechtstreeks dan wel via of samen met een andere handelaar aanbiedt, of de handelaar die de gegevens van de reiziger aan een andere handelaar verstrekt overeenkomstig hetgeen is bepaald in onderdeel b, onder ii), 5°;

– doorverkoper: handelaar, anders dan de organisator, die pakketreizen aanbiedt die door de organisator zijn samengesteld;

– vestiging: daadwerkelijke uitoefening van een economische activiteit als bedoeld in artikel 43 van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, door een dienstverrichter voor onbepaalde tijd en vanuit een duurzame infrastructuur, van waaruit daadwerkelijk diensten worden verricht;

– duurzame gegevensdrager: ieder hulpmiddel dat de reiziger of de handelaar in staat stelt om persoonlijk aan hem gerichte informatie op te slaan op een wijze die deze informatie toegankelijk maakt voor toekomstig gebruik gedurende een periode die is aangepast aan het doel waarvoor de informatie is bestemd, en die een ongewijzigde weergave van de opgeslagen informatie mogelijk maakt;

– onvermijdbare en buitengewone omstandigheden: situatie die zich voordoet onafhankelijk van de wil van de partij die zich daarop beroept en waarvan de gevolgen ondanks alle redelijke voorzorgsmaatregelen niet te vermijden waren;

– non-conformiteit: het niet of niet goed uitvoeren van de reisdiensten die deel uitmaken van een pakketreis;

– minderjarige: persoon die jonger is dan achttien jaar;

– verkooppunt: ruimte voor detailhandel, verplaatsbaar of niet, of een retailwebsite of soortgelijk online verkoopplatform, daaronder begrepen retailwebsites of online verkoopplatforms die als één platform aan reizigers worden aangeboden, met inbegrip van een telefoondienst;

– repatriëring: terugbrengen van de reiziger naar de plaats van vertrek of naar een andere door de partijen die de overeenkomst sluiten afgesproken plaats;

– richtlijn (EU) 2015/2302: richtlijn (EU) 2015/2302 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2015 betreffende pakketreizen en gekoppelde reisarrangementen, houdende wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004 en van Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad, en tot intrekking van Richtlijn 90/314/EEG van de Raad (PbEU, L 326).

– repatriëring

De definitie van “reiziger” is wat ruimer dan uitsluitend de particuliere consument, omdat ondernemers regelmatig zakelijke reizen combineren met een privéreis. De grens zal dan liggen bij echte business to business boekingen.

Sluiten van reisovereenkomsten bemiddelingsovereenkomst?

In het arrest HR 9 april 2021 (Bedrijfstakspensioenfonds Reisbranche/Booking.com) eiste het pensioenfonds van Booking.com, dat deze pensioenpremie zou afdragen, omdat Booking.com volgens het pensioenfonds bemiddelingsovereenkomsten sluit voor aanbieders van vakanties. Zij legt daaraan ten grondslag dat Booking.com is aan te merken als ‘reisagent’ als bedoeld in het verplichtstellingsbesluit en (vanaf 8 juni 2015) als ‘(online) reisagent’ als bedoeld in het wijzigingsbesluit 2015, omdat zij bemiddelt bij de totstandkoming van overeenkomsten op het gebied van reizen.

Anders dan het Hof beslist de Hoge Raad dat Booking.com inderdaad een reisagent is, die bemiddelt bij de totstandkoming van reisovereenkomsten. Zie over de bemiddelingsovereenkomst – een species van de overeenkomst van opdracht – ook de pagina Bemiddelingsovereenkomst. Zie ook de pagina Opdracht.

Toepassingsbereik wettelijke regeling pakketreisovereenkomst

In art. 7:501 B.W. wordt vervolgens het toepassingsbereik van de wettelijke regeling bepaald.

Rechtspraak kwalificatie (pakket)reisovereenkomst

In de zaak Rb. Gelderland d.d. 1 oktober 2018 (landbouwonderzoekster Burkina Fasso/ICRA) (een deelgeschil-procedure, zie de pagina Deelgeschillen) kwam de vraag aan de orde of een reis in het kader van een studiebeurs, georganiseerd door het “International Centre for development oriented Research in Agriculture”, een organisatie die niet het organiseren van reizen tot hoofddoel heeft, kwalificeerde als reis in de zin van de regeling van de reisovereenkomst. Het antwoord daarop was bevestigend. Of de organisator echter ook aansprakelijk was voor mogelijk ontoereikend optreden – het niet tijdig inschakelen van medische hulp waardoor de student blijvend letsel opliep – door de nachtportier van het hotel waar de student verbleef kon de rechtbank in het deelgeschil niet vaststellen aan de hand van de feiten. De feiten deden zich voor na 1 januari 2018 (na i.w.tr. gewijzigde wet).

In Rb. Den Haag d.d. 18 juli 2018 (Turkse tandarts) claimde een patiënt (letsel)schade van een organisatie, die tandheelkundige diensten in Turkije liet uitvoeren, wegens ernstige tekortkomingen in de medische behandeling. De gedaagde verweerde zich, dat hij geen geneeskundige behandelingsovereenkomst met de patiënt had gesloten. De rechtbank legt zijn verweer aldus uit, dat hij slechts de reis organiseerde (wat aan de hand van de feiten weinig aannemelijk is). De rechtbank stelt vast, dat het voor de aansprakelijk weinig uitmaakt of het een reisovereenkomst of een geneeskundige behandelingsovereenkomst betrof, nu in beide gevallen de gedaagde in kwestie aansprakelijk is voor ingeschakelde hulppersonen (zie ook de pagina Geneeskundige behandelingsovereenkomst).

Informatieverplichtingen en inhoud van de pakketreisovereenkomst

In Afdeling 2 van Titel 7A wordt met een viertal artikelen ingegaan op de informatieverplichtingen van de organisator van de pakketreis. Deze gelden ook voor de doorverkoper daarvan.

In art. 7:502 B.W. wordt de informatieverplichting van de organisator nader ingevuld. Deze regeling sluit aan op de wettelijke regelingen inzake (het tegengaan van) misleidende reclame en beoogt ervoor te zorgen dat de consument zo goed mogelijk weet wat hij koopt. Art. 7:503 B.W. bepaalt dan ook dat de organisator de aangeboden reis niet later mag laten afwijken van de eerder verstrekte informatie.

In art. 7:504 B.W. wordt nader ingegaan op de vorm van de informatie en de onderwerpen die daarin aan de orde moeten komen. Tot slot bepaalt art. 7:505 B.W. dat de bewijslast, dat aan de wettelijke eisen is voldaan, rust op de organisator.

Wijziging van de pakketreisovereenkomst voor aanvang

Afdeling 3 van Titel 7A geeft een aantal bepalingen over wijziging van de reis voor aanvang daarvan. De reiziger heeft de mogelijkheid – mits binnen redelijke termijn (zijnde tenminste zeven dagen voor vertrek) een andere reiziger naar voren te schuiven (art. 7:506 lid 1 B.W.). De reiziger moet de organisator tijdig informeren.

De overdragende partij is hoofdelijk voor de nog te betalen kosten aansprakelijk naast degeen die de reis overneemt (lid 2). De organisator informeert de overnemer over de kosten (lid 3).

Prijswijzigingen

Wijziging van de prijs na aangaan van de pakketreis is niet toegestaan, tenzij uitdrukkelijk overeengekomen dat prijswijziging mogelijk is (art. 7:507 lid 1 B.W.). En mits concreet is afgesproken hoe de wijziging tot stand komt. En alleen in de gevallen genoemd in lid 2 a tot en met c.

De organisator moet de reiziger tijdig informeren (lid 4). De reiziger heeft als het recht op prijsverhoging is voorbehouden, dan ook recht op prijsverlaging als zich prijsdalingen voordoen (lid 5).

Andere wijzigingen

De organisator mag geen andere wijzigingen dan de prijswijziging van art. 7:507 lid 1 B.W. doorvoeren, tenzij (a) vooraf bedongen en (b) de wijzigingen onbeduidend zijn (art. 7:508 lid 1 B.W.). De reiziger moet op een “in het oog springende wijze” op de wijziging geattendeerd worden.

Annulering bij beduidende wijziging of prijsverhoging van meer dan 8%

Wanneer er beduidende wijzigingen worden aangebracht, of een prijsverhoging van meer dan 8%, dan moet de organisator de reiziger informeren en de gelegenheid bieden kosteloos te annuleren (art. 7:508 lid 2 B.W.). Aanvaardt de reiziger de wijziging en is de wijziging een vermindering van kwaliteit dan heeft de reiziger recht op prijsverlaging.

Annulering met vergoeding

De reiziger kan de pakketreis altijd annuleren, tegen een vooraf overeengekomen vergoeding (art. 7:509 B.W.).

In Ktr. Noord-Holland 23 september 2020 (annulering via website geboete pakketreis) stelde de reisorganisator ‘Style Individuals’ zich op het standpunt, dat niet zij maar de website via welke de reis geboekt was de geannuleerde reis moet restitueren. De kantonrechter stelt voorop dat op 1 juli 2018 de Implementatiewet van de Richtlijn (EU) 2015/2302 pakketreizen en gekoppelde reisarrangementen in werking is getreden (Stb. 2018, 2). Die maakt onderdeel uit van het Europese recht inzake consumentenbescherming.

De Kantonrechter gaat vervolgens in een rechte lijn op zijn doel af: gedaagde biedt haar reizen aan via een boekingswebsite waarbij deze uitsluitend valt aan te merken als doorverkoper als bedoeld in art. 7:500 aanhef en onder i B.W.. Oftewel een doorverkoper: een handelaar, anders dan de organisator, die pakketreizen aanbiedt die door de organisator zijn samengesteld.

De uiteindelijke overeenkomst is tot stand gekomen tussen eisers en gedaagde als reisorganisator. Eiser is als organisator dan ook verantwoordelijk voor het gehele pakket. De wet biedt de organisator in art. 7:509 lid 5 B.W. de mogelijkheid een pakketreis te annuleren. In dat geval dient de organisator alle bedragen die door of namens de reiziger voor de reis is betaald terug te betalen.

Uitvoering van de pakketreis

Afdeling 4 van Titel 7A geeft een viertal bepalingen over de uitvoering van de pakketreis.

Non-conformiteit

De organisator is verantwoordelijk voor alle onderdelen van de pakketreis, ook als die door anderen worden uitgevoerd (art. 7:510 B.W.). Als de uitvoering niet overeenkomstig de afgesproken is, dan moet de reiziger dit direct melden. De organisator moet de tekortkoming opheffen, tenzij dat onmogelijk is of onevenredig duur.

Bescherming bij insolventie

Afdeling 5 van Titel 7A voorziet in art. 7:513a B.W.) in bescherming van de reiziger tegen insolventie van de reisorganisator. Deze moet een voorziening treffen zodat de reiziger beschermd is tegen de gevolgen van insolventie. Daarbij kan worden gedacht aan de dekking door de Stichting Garantiefonds Reisgelden (SGR), waar reisorganisatoren zich bij kunnen aansluiten. Zie de website van de SGR.

Deze verplichting geldt ook voor de buitenlandse reisorganisator die zich op Nederland richt (lid 6).

Gekoppelde reisarrangementen

Afdeling 6 van Titel 7A geeft een regeling voor gekoppelde reisarrangementen (art. 7:513b B.W.).

Dwingend recht

De regeling van de (pakket)reisovereenkomst en gekoppelde reisarrangementen is bedoeld om de consument te beschermen. Van de bepalingen in de wet kan dan ook niet ten nadele van de reiziger worden afgeweken. Anders gezegd vormt de wettelijke regeling dwingend recht (art. 7:513d B.W.).

Auteur & Last edit

[MdV, 01-04-2018; bijgewerkt 20-02-2022]