Nederlandse grondwet
Burgerrechten van ingezetenen van Nederland
De Nederlandse Grondwet, daterend van 24 augustus 1815, is het fundament van onze rechtsstaat. Daarin zijn de fundamentele rechten van de Nederlandse burger in neergelegd, en belangrijke rechtsbeginselen zoals het legaliteitsbeginsel zoals dat geldt voor het strafrecht (niemand kan een straf worden opgelegd zonder dat er een wettelijke strafbepaling is waarop die veroordeling gestoeld is).
Op Lawyrup is de Grondwet te vinden bij Overige wetten burgerlijk recht maar dat is natuurlijk niet helemaal juist: de Grondwet is dé wet waaraan alle andere wetten zijn ontleend. Ook het burgerlijk procesrecht en de Wet op de Rechterlijke Organisatie zijn daarop gebaseerd.
Staatsrecht
Daarnaast bevat de Grondwet de inrichting van ons staatsbestel. De scheiding van wetgevende macht (het parlement), de uitvoerende macht (de regering) en de rechterlijke macht, zoals ontleend aan de Trias politica van Montesquieu. Verder is daarin de rol van de Koning in ons staatsbestel vastgelegd, waardoor ons staatsbestel kan worden aangemerkt als een constitutionele monarchie. En de indirecte volksvertegenwoordiging waarbij eens in de vier jaar tijd – en soms tussentijds – verkiezingen gehouden worden, waarna de verkozen parlementsleden vervolgens ‘zonder last of ruggespraak’ mogen besluiten wat hen goed dunkt voor Nederland en haar burgers. Dit geldt ook voor de leden van andere organen van de overheid, zoals de Provinciale staten en de gemeenteraden.
De wetgever stelt de wetten vast zonder inspraak van de burger
Aan het wetgevingsproces in het samenspel tussen de regering en het parlement komt de burger in principe niet meer te pas. Wel is het zo, dat voorafgaand aan de behandeling in het parlement doorgaans sprake is van raadpleging van diverse maatschappelijke organisaties, waardoor de mening vanuit de samenleving wel wordt gehoord. Soms wordt een wetsvoorstel eerst voorgelegd via een internetconsultatie, waarop eenieder kan reageren. Maar uiteindelijk beslissen de regering en het parlement hoe de wet komt te luiden.
Wetsvoorstel Renske Leijten (SP) voor een correctief referendum
Het SP parlementslid Renske Leijten heeft een initiatiefwetsvoorstel ingediend, waarmee burgers het recht zou kunnen krijgen tot een bindend correctief referendum. Dit wetsvoorstel is door beide Kamers aangenomen, door de Eerste Kamer op 21 oktober 2023 (Stb. 2023, 360). Omdat dit voorstel een grondwetswijziging inhoudt, waarmee het wetgevingsproces wordt aangepast, is een tweede lezing nodig waarbij tweederde van de beide Kamers dit voorstel aanneemt. Zie het blog Correctief referendum in 1e lezing aangenomen.
Met een correctief referendum kan de burger inbreken op het wetgevingsproces. Een bij de wet te bepalen aantal kiesgerechtigden kan het initiatief nemen tot een correctief referendum. Een eveneens bij wet te bepalen aantal kiesgerechtigden moet dit referendum steunen.
[MdV, 26-11-2023; laatste bewerking 28-11-2023]
Nederlandse grondwet
Burgerrechten van ingezetenen van Nederland
De Nederlandse Grondwet, daterend van 24 augustus 1815, is het fundament van onze rechtsstaat. Daarin zijn de fundamentele rechten van de Nederlandse burger in neergelegd, en belangrijke rechtsbeginselen zoals het legaliteitsbeginsel zoals dat geldt voor het strafrecht (niemand kan een straf worden opgelegd zonder dat er een wettelijke strafbepaling is waarop die veroordeling gestoeld is).
Op Lawyrup is de Grondwet te vinden bij Overige wetten burgerlijk recht maar dat is natuurlijk niet helemaal juist: de Grondwet is dé wet waaraan alle andere wetten zijn ontleend. Ook het burgerlijk procesrecht en de Wet op de Rechterlijke Organisatie zijn daarop gebaseerd.
Staatsrecht
Daarnaast bevat de Grondwet de inrichting van ons staatsbestel. De scheiding van wetgevende macht (het parlement), de uitvoerende macht (de regering) en de rechterlijke macht, zoals ontleend aan de Trias politica van Montesquieu. Verder is daarin de rol van de Koning in ons staatsbestel vastgelegd, waardoor ons staatsbestel kan worden aangemerkt als een constitutionele monarchie. En de indirecte volksvertegenwoordiging waarbij eens in de vier jaar tijd – en soms tussentijds – verkiezingen gehouden worden, waarna de verkozen parlementsleden vervolgens ‘zonder last of ruggespraak’ mogen besluiten wat hen goed dunkt voor Nederland en haar burgers. Dit geldt ook voor de leden van andere organen van de overheid, zoals de Provinciale staten en de gemeenteraden.
De wetgever stelt de wetten vast zonder inspraak van de burger
Aan het wetgevingsproces in het samenspel tussen de regering en het parlement komt de burger in principe niet meer te pas. Wel is het zo, dat voorafgaand aan de behandeling in het parlement doorgaans sprake is van raadpleging van diverse maatschappelijke organisaties, waardoor de mening vanuit de samenleving wel wordt gehoord. Soms wordt een wetsvoorstel eerst voorgelegd via een internetconsultatie, waarop eenieder kan reageren. Maar uiteindelijk beslissen de regering en het parlement hoe de wet komt te luiden.
Wetsvoorstel Renske Leijten (SP) voor een correctief referendum
Het SP parlementslid Renske Leijten heeft een initiatiefwetsvoorstel ingediend, waarmee burgers het recht zou kunnen krijgen tot een bindend correctief referendum. Dit wetsvoorstel is door beide Kamers aangenomen, door de Eerste Kamer op 21 oktober 2023 (Stb. 2023, 360). Omdat dit voorstel een grondwetswijziging inhoudt, waarmee het wetgevingsproces wordt aangepast, is een tweede lezing nodig waarbij tweederde van de beide Kamers dit voorstel aanneemt. Zie het blog Correctief referendum in 1e lezing aangenomen.
Met een correctief referendum kan de burger inbreken op het wetgevingsproces. Een bij de wet te bepalen aantal kiesgerechtigden kan het initiatief nemen tot een correctief referendum. Een eveneens bij wet te bepalen aantal kiesgerechtigden moet dit referendum steunen.
[MdV, 26-11-2023; laatste bewerking 28-11-2023]
Nederlandse grondwet
Zoeken binnen de kennisbank
Lawyrup, jouw gratis kennisbank over burgerlijk (proces)recht!