Nietige en vernietigbare verdelingen (Afd. 3, Titel 7, Boek 3 B.W.)
Inleiding nietige en vernietigbare verdelingen
Wanneer een (goederen)gemeenschap wordt ontbonden, dan moet deze worden verdeeld.
In Afdeling 3 van Titel 7 Boek 3 B.W. stelt de wet enkele voorwaarden aan de geldigheid van de verdeling van een gemeenschap. Ook deze afdeling kent 6 bepalingen (art. 3:195 B.W. tot en met art. 3:200 B.W.).
Nietige verdeling
Een verdeling waar niet alle deelgenoten, wiens medewerking voor de verdeling vereist was, aan hebben deelgenomen is nietig (art. 3:195 lid 1 B.W.).
Dit tenzij de verdeling heeft plaatsgevonden bij een notariële akte. In dat geval kan de verdeling slechts kan worden vernietigd op vordering van degene die niet aan de verdeling heeft deelgenomen. Deze rechtsvordering verjaart door verloop van één jaar nadat de verdeling te zijner kennis gekomen is.
Een onjuiste verdeling, doordat iemand heeft deelgenomen die gerechtigd is of doordat iemand een groter aandeel heeft gekregen dan hem toekomt, is niet nietig (art. 3:195 lid 2 B.W.). Het ten onrechte toegedeelde kan ten behoeve van de gemeenschap worden teruggevorderd.
Dwalingsregeling verdeling
De wet geeft voor de verdeling een eigen dwalingsregeling (art. 3:196 B.W.). Behalve de algemene vernietigingsgronden voor rechtshandelingen (maar dus niet voor dwaling bij overeenkomsten, zie hierna) geeft de wet ook een specifieke grond voor vernietiging bij de gemeenschap: als de deelgenoot voor meer dan een vierde is benadeeld (art. 3:196 lid 1 B.W.). De wet geeft een wettelijk vermoeden.
De schatting van de benadeling geschiedt naar de waarde van de goederen en schulden op het moment van verdeling (art. 3:196 lid 2 B.W.)
Compensatie in natura of geld of wijziging door de rechter
Wanneer de benadeelde wordt gecompenseerd door de andere deelgenoot of deelgenoten, vervalt de mogelijkheid tot vernietiging (art. 3:197 B.W.). De rechter kan – in plaats van de vernietiging van de verdeling uit te spreken – de verdeling wijzigen (art. 3:198 B.W.).
Voor een voorbeeld van een aanpassing van de verdeling bij een nalatenschap door de rechter zie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 19 februari 2019 (verdeling erfenis vader en moeder).
Bepalingen overeenkomstenrecht niet van toepassing
De dwalingsregeling uit Boek 6 B.W. (art. 6:228 B.W.) is niet van toepassing op de verdeling, evenmin als de regeling van de vernietigbaarheid van een voortbouwende overeenkomst (art. 6:229 B.W.) en de daarbij behorende bepaling van (art. 6:230 B.W.) inzake opheffing van het nadeel (art. 3:199 B.W.).
Verjaringstermijn van drie jaar
Net als voor de Pauliana geldt voor het inroepen van de vernietiging van een verdeling een verjaringstermijn van 3 jaar (art. 3:200 B.W.).
Relevante jurisprudentie
Auteur & Last edit
[MdV, 1-06-2018; laatste bewerking 23-02-2021]
Nietige en vernietigbare verdelingen (Afd. 3, Titel 7, Boek 3 B.W.)
Nietige en vernietigbare verdelingen (Afd. 3, Titel 7, Boek 3 B.W.)
Inleiding nietige en vernietigbare verdelingen
Wanneer een (goederen)gemeenschap wordt ontbonden, dan moet deze worden verdeeld.
In Afdeling 3 van Titel 7 Boek 3 B.W. stelt de wet enkele voorwaarden aan de geldigheid van de verdeling van een gemeenschap. Ook deze afdeling kent 6 bepalingen (art. 3:195 B.W. tot en met art. 3:200 B.W.).
Nietige verdeling
Een verdeling waar niet alle deelgenoten, wiens medewerking voor de verdeling vereist was, aan hebben deelgenomen is nietig (art. 3:195 lid 1 B.W.).
Dit tenzij de verdeling heeft plaatsgevonden bij een notariële akte. In dat geval kan de verdeling slechts kan worden vernietigd op vordering van degene die niet aan de verdeling heeft deelgenomen. Deze rechtsvordering verjaart door verloop van één jaar nadat de verdeling te zijner kennis gekomen is.
Een onjuiste verdeling, doordat iemand heeft deelgenomen die gerechtigd is of doordat iemand een groter aandeel heeft gekregen dan hem toekomt, is niet nietig (art. 3:195 lid 2 B.W.). Het ten onrechte toegedeelde kan ten behoeve van de gemeenschap worden teruggevorderd.
Dwalingsregeling verdeling
De wet geeft voor de verdeling een eigen dwalingsregeling (art. 3:196 B.W.). Behalve de algemene vernietigingsgronden voor rechtshandelingen (maar dus niet voor dwaling bij overeenkomsten, zie hierna) geeft de wet ook een specifieke grond voor vernietiging bij de gemeenschap: als de deelgenoot voor meer dan een vierde is benadeeld (art. 3:196 lid 1 B.W.). De wet geeft een wettelijk vermoeden.
De schatting van de benadeling geschiedt naar de waarde van de goederen en schulden op het moment van verdeling (art. 3:196 lid 2 B.W.)
Compensatie in natura of geld of wijziging door de rechter
Wanneer de benadeelde wordt gecompenseerd door de andere deelgenoot of deelgenoten, vervalt de mogelijkheid tot vernietiging (art. 3:197 B.W.). De rechter kan – in plaats van de vernietiging van de verdeling uit te spreken – de verdeling wijzigen (art. 3:198 B.W.).
Voor een voorbeeld van een aanpassing van de verdeling bij een nalatenschap door de rechter zie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 19 februari 2019 (verdeling erfenis vader en moeder).
Bepalingen overeenkomstenrecht niet van toepassing
De dwalingsregeling uit Boek 6 B.W. (art. 6:228 B.W.) is niet van toepassing op de verdeling, evenmin als de regeling van de vernietigbaarheid van een voortbouwende overeenkomst (art. 6:229 B.W.) en de daarbij behorende bepaling van (art. 6:230 B.W.) inzake opheffing van het nadeel (art. 3:199 B.W.).
Verjaringstermijn van drie jaar
Net als voor de Pauliana geldt voor het inroepen van de vernietiging van een verdeling een verjaringstermijn van 3 jaar (art. 3:200 B.W.).
Relevante jurisprudentie
Auteur & Last edit
[MdV, 1-06-2018; laatste bewerking 23-02-2021]
Nietige en vernietigbare verdelingen (Afd. 3, Titel 7, Boek 3 B.W.)
Zoeken binnen de kennisbank
Lawyrup, jouw gratis kennisbank over burgerlijk (proces)recht!