Nietigverklaring van een huwelijk (Afd. 5, Titel 5 Boek 1 B.W.)
Inleiding nietigverklaring van het huwelijk
Afd. 5, Titel 5, Boek 1 B.W. behandelt de nietigverklaring van een huwelijk. Deze Afd. omvat 10 bepalingen (art. 1:69 B.W. tot en met art. 1:77 B.W.).
Wie kunnen nietigverklaring huwelijk vragen?
De volgende personen kunnen volgens art. 1:69 lid 1 B.W. de nietigverklaring van een huwelijk vragen, als de gehuwden niet aan de wettelijke eisen voor een huwelijk voldeden:
a. de bloedverwanten in de rechte lijn van een der echtgenoten;
b. ieder der echtgenoten zelf;
c. alle overige personen, die daarbij een onmiddellijk rechtsbelang hebben, echter deze alleen na de ontbinding van het huwelijk;
d. het openbaar ministerie, echter alleen zolang het huwelijk niet is ontbonden.
De wetgever komt in art. 1:69 lid 2 B.W. nog met een ‘after thought’:
Degene die met een der echtgenoten nog door een vroeger huwelijk dan wel door een eerder geregistreerd partnerschap is verbonden, is eveneens bevoegd op grond van het bestaan van dat huwelijk of die registratie de nietigverklaring van het daarna gesloten huwelijk te verzoeken.
Dat had dus ook sub e kunnen zijn.
Nietigverklaring huwelijk wegens vormgebreken
Op verzoek van de ouders, de echtgenoten en het openbaar ministerie kan een huwelijk worden nietig verklaard, wanneer het ten overstaan van een niet bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand of niet in tegenwoordigheid van het vereiste aantal getuigen is voltrokken (art. 1:70 lid 1 B.W.).
De bevoegdheid van een echtgenoot om uit dien hoofde de nietigverklaring van het huwelijk te verzoeken vervalt, indien er uiterlijk bezit van de huwelijkse staat en een akte van huwelijksvoltrekking ten overstaan van een ambtenaar van de burgerlijke stand verleden, aanwezig zijn (art. 1:70 lid 2 B.W.).
Nietigverklaring van een huwelijk gesloten onder dwang
Een echtgenoot kan de nietigverklaring van zijn huwelijk verzoeken, wanneer hij dit onder invloed van dwang heeft gesloten (art. 1:71 lid 1 B.W.).
Ook het openbaar ministerie kan om die reden nietigverklaring verzoeken, na de echtgenoten in de gelegenheid te hebben gesteld hun mening omtrent de wenselijkheid van het indienen van het verzoek tot nietigverklaring kenbaar te maken, althans na deze daartoe behoorlijk te hebben opgeroepen.
Nietigverklaring huwelijk wegens dwaling
Ook kan de echtgenoot, die bij de huwelijksvoltrekking gedwaald heeft – hetzij in de persoon van de andere echtgenoot, hetzij omtrent de betekenis van de door hem afgelegde verklaring – de nietigverklaring van zijn huwelijk verzoeken (art. 1:71 lid 2 B.W.).
Dat probleem had je vroeger vaker met die sluiers. Tegenwoordig ook met stomdronken huwelijken in Las Vegas. 😉
Verval mogelijkheid nietigverklaring huwelijk wegens dwang of dwaling
De bevoegdheid de nietigverklaring wegens dwaling te verzoeken vervalt, wanneer de echtgenoten zes maanden hebben samengewoond sedert de ontdekking van de dwaling zonder dat het verzoek is gedaan.
De bevoegdheid de nietigverklaring wegens dwang te verzoeken vervalt, wanneer de echtgenoten drie jaar hebben samengewoond zonder dwang gericht op instandhouding van het huwelijk, zonder dat het verzoek is gedaan (art. 1:71 lid 3 B.W.).
Vernietiging schijnhuwelijk
Op verzoek van het openbaar ministerie kan een huwelijk als schijnhandeling wegens strijd met de Nederlandse openbare orde worden nietig verklaard indien het oogmerk van de echtgenoten, of één hunner, niet was gericht op de vervulling van de door de wet aan de huwelijkse staat verbonden plichten, doch op het verkrijgen van toelating tot Nederland (art. 1:71a B.W.).
Geen nietigverklaring huwelijk met curanda, waardoor de andere partner ongelukkig kan worden
Een huwelijk kan niet nietig worden verklaard uit hoofde dat op het tijdstip van de huwelijksvoltrekking een der echtgenoten onder curatele stond, en het huwelijk klaarblijkelijk het ongeluk van de andere echtgenoot zou veroorzaken (art. 1:72 B.W.).
Nietigverklaring bij geestelijke stoornis na einde stoornis
De nietigverklaring van een huwelijk uit hoofde van een geestelijke stoornis kan na het ophouden van de stoornis alleen worden verzocht door de echtgenoot die geestelijk gestoord was. Het verzoek vervalt door een samenwoning van ten minste zes maanden na het ophouden van de stoornis (art. 1:73 B.W.).
Nietigverklaring huwelijk minderjarige niet meer mogelijk na meerderjarig worden
De nietigverklaring van een huwelijk, dat aangegaan is door iemand die de vereiste leeftijd miste, kan niet worden verzocht wanneer deze op de dag van het verzoek de vereiste ouderdom heeft (art. 1:74 B.W.).
Ontbreken toestemming huwelijk
Wegens het ontbreken van een vereiste toestemming van een derde kan de nietigverklaring van het huwelijk alleen door die derde worden verzocht. Of, in het geval van art. 1:38 B.W., door de curator.
Dit verzoek vervalt, wanneer hij die bevoegd is de nietigverklaring te verzoeken, het huwelijk uitdrukkelijk of stilzwijgend heeft goedgekeurd, of wanneer drie maanden verlopen zijn nadat hij met de huwelijksvoltrekking bekend is geworden (art. 1:75 lid 1 B.W.).
Datum vanaf welke het huwelijk geacht wordt bekend te zijn
Degene die bevoegd is de nietigverklaring te verzoeken, wordt vermoed met het huwelijk bekend te zijn geworden, wanneer het hier te lande is voltrokken, of wanneer het, buiten Nederland aangegaan, hier te lande in de registers van de burgerlijke stand is ingeschreven (art. 1:75 lid 2 B.W.).
Verzoekschrift nietigverklaring conform Afd. 5, Titel 5 Boek 1 B.W.
Behoudens het bepaalde in art. 1:56 B.W. verklaart de rechter een huwelijk alleen nietig op grond van een verzoek overeenkomstig de bepalingen van deze afdeling (art. 1:76 B.W.).
Wanneer treedt de nietigverklaring van een huwelijk in?
De nietigverklaring van het huwelijk werkt, zodra de beschikking in kracht van gewijsde is gegaan.
De nietigverklaring werkt terug tot het tijdstip van de huwelijksvoltrekking (art. 1:77 lid 1 B.W.). Op zich is dat niet verwonderlijk, want dat is in principe inherent aan nietigheid. Tenzij de wet een uitzondering maakt. Die uitzondering staat in lid 2.
Geen terugwerkende kracht vernietiging huwelijk en zelfde effect als echtscheiding
De beschikking mist echter volgens art. 1:77 lid 2 B.W. terugwerkende kracht en heeft in dat geval hetzelfde gevolg als een echtscheiding ten aanzien van:
a. de kinderen der echtgenoten;
b. de te goeder trouw zijnde echtgenoot; deze kan echter niet op een gemeenschap van goederen aanspraak maken, wanneer het huwelijk wegens het bestaan van een vroeger huwelijk of een eerder geregistreerd partnerschap is nietig verklaard;
c. andere personen dan de echtgenoten en hun kinderen, voor zover zij te goeder trouw vóór de inschrijving der nietigverklaring rechten hebben verkregen.
Het ontbreken van terugwerkende kracht in deze gevallen heeft dus relatieve werking ten aanzien van de in a t/m c genoemde personen. Tegenover ieder andere heeft de vernietiging wel terugwerkende kracht.
Auteur & Last edit
[MdV, 25-06-2023; laatste bewerking 10-09-2023]
Nietigverklaring van een huwelijk (Afd. 5, Titel 5 Boek 1 B.W.)
Nietigverklaring van een huwelijk (Afd. 5, Titel 5 Boek 1 B.W.)
Inleiding nietigverklaring van het huwelijk
Afd. 5, Titel 5, Boek 1 B.W. behandelt de nietigverklaring van een huwelijk. Deze Afd. omvat 10 bepalingen (art. 1:69 B.W. tot en met art. 1:77 B.W.).
Wie kunnen nietigverklaring huwelijk vragen?
De volgende personen kunnen volgens art. 1:69 lid 1 B.W. de nietigverklaring van een huwelijk vragen, als de gehuwden niet aan de wettelijke eisen voor een huwelijk voldeden:
a. de bloedverwanten in de rechte lijn van een der echtgenoten;
b. ieder der echtgenoten zelf;
c. alle overige personen, die daarbij een onmiddellijk rechtsbelang hebben, echter deze alleen na de ontbinding van het huwelijk;
d. het openbaar ministerie, echter alleen zolang het huwelijk niet is ontbonden.
De wetgever komt in art. 1:69 lid 2 B.W. nog met een ‘after thought’:
Degene die met een der echtgenoten nog door een vroeger huwelijk dan wel door een eerder geregistreerd partnerschap is verbonden, is eveneens bevoegd op grond van het bestaan van dat huwelijk of die registratie de nietigverklaring van het daarna gesloten huwelijk te verzoeken.
Dat had dus ook sub e kunnen zijn.
Nietigverklaring huwelijk wegens vormgebreken
Op verzoek van de ouders, de echtgenoten en het openbaar ministerie kan een huwelijk worden nietig verklaard, wanneer het ten overstaan van een niet bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand of niet in tegenwoordigheid van het vereiste aantal getuigen is voltrokken (art. 1:70 lid 1 B.W.).
De bevoegdheid van een echtgenoot om uit dien hoofde de nietigverklaring van het huwelijk te verzoeken vervalt, indien er uiterlijk bezit van de huwelijkse staat en een akte van huwelijksvoltrekking ten overstaan van een ambtenaar van de burgerlijke stand verleden, aanwezig zijn (art. 1:70 lid 2 B.W.).
Nietigverklaring van een huwelijk gesloten onder dwang
Een echtgenoot kan de nietigverklaring van zijn huwelijk verzoeken, wanneer hij dit onder invloed van dwang heeft gesloten (art. 1:71 lid 1 B.W.).
Ook het openbaar ministerie kan om die reden nietigverklaring verzoeken, na de echtgenoten in de gelegenheid te hebben gesteld hun mening omtrent de wenselijkheid van het indienen van het verzoek tot nietigverklaring kenbaar te maken, althans na deze daartoe behoorlijk te hebben opgeroepen.
Nietigverklaring huwelijk wegens dwaling
Ook kan de echtgenoot, die bij de huwelijksvoltrekking gedwaald heeft – hetzij in de persoon van de andere echtgenoot, hetzij omtrent de betekenis van de door hem afgelegde verklaring – de nietigverklaring van zijn huwelijk verzoeken (art. 1:71 lid 2 B.W.).
Dat probleem had je vroeger vaker met die sluiers. Tegenwoordig ook met stomdronken huwelijken in Las Vegas. 😉
Verval mogelijkheid nietigverklaring huwelijk wegens dwang of dwaling
De bevoegdheid de nietigverklaring wegens dwaling te verzoeken vervalt, wanneer de echtgenoten zes maanden hebben samengewoond sedert de ontdekking van de dwaling zonder dat het verzoek is gedaan.
De bevoegdheid de nietigverklaring wegens dwang te verzoeken vervalt, wanneer de echtgenoten drie jaar hebben samengewoond zonder dwang gericht op instandhouding van het huwelijk, zonder dat het verzoek is gedaan (art. 1:71 lid 3 B.W.).
Vernietiging schijnhuwelijk
Op verzoek van het openbaar ministerie kan een huwelijk als schijnhandeling wegens strijd met de Nederlandse openbare orde worden nietig verklaard indien het oogmerk van de echtgenoten, of één hunner, niet was gericht op de vervulling van de door de wet aan de huwelijkse staat verbonden plichten, doch op het verkrijgen van toelating tot Nederland (art. 1:71a B.W.).
Geen nietigverklaring huwelijk met curanda, waardoor de andere partner ongelukkig kan worden
Een huwelijk kan niet nietig worden verklaard uit hoofde dat op het tijdstip van de huwelijksvoltrekking een der echtgenoten onder curatele stond, en het huwelijk klaarblijkelijk het ongeluk van de andere echtgenoot zou veroorzaken (art. 1:72 B.W.).
Nietigverklaring bij geestelijke stoornis na einde stoornis
De nietigverklaring van een huwelijk uit hoofde van een geestelijke stoornis kan na het ophouden van de stoornis alleen worden verzocht door de echtgenoot die geestelijk gestoord was. Het verzoek vervalt door een samenwoning van ten minste zes maanden na het ophouden van de stoornis (art. 1:73 B.W.).
Nietigverklaring huwelijk minderjarige niet meer mogelijk na meerderjarig worden
De nietigverklaring van een huwelijk, dat aangegaan is door iemand die de vereiste leeftijd miste, kan niet worden verzocht wanneer deze op de dag van het verzoek de vereiste ouderdom heeft (art. 1:74 B.W.).
Ontbreken toestemming huwelijk
Wegens het ontbreken van een vereiste toestemming van een derde kan de nietigverklaring van het huwelijk alleen door die derde worden verzocht. Of, in het geval van art. 1:38 B.W., door de curator.
Dit verzoek vervalt, wanneer hij die bevoegd is de nietigverklaring te verzoeken, het huwelijk uitdrukkelijk of stilzwijgend heeft goedgekeurd, of wanneer drie maanden verlopen zijn nadat hij met de huwelijksvoltrekking bekend is geworden (art. 1:75 lid 1 B.W.).
Datum vanaf welke het huwelijk geacht wordt bekend te zijn
Degene die bevoegd is de nietigverklaring te verzoeken, wordt vermoed met het huwelijk bekend te zijn geworden, wanneer het hier te lande is voltrokken, of wanneer het, buiten Nederland aangegaan, hier te lande in de registers van de burgerlijke stand is ingeschreven (art. 1:75 lid 2 B.W.).
Verzoekschrift nietigverklaring conform Afd. 5, Titel 5 Boek 1 B.W.
Behoudens het bepaalde in art. 1:56 B.W. verklaart de rechter een huwelijk alleen nietig op grond van een verzoek overeenkomstig de bepalingen van deze afdeling (art. 1:76 B.W.).
Wanneer treedt de nietigverklaring van een huwelijk in?
De nietigverklaring van het huwelijk werkt, zodra de beschikking in kracht van gewijsde is gegaan.
De nietigverklaring werkt terug tot het tijdstip van de huwelijksvoltrekking (art. 1:77 lid 1 B.W.). Op zich is dat niet verwonderlijk, want dat is in principe inherent aan nietigheid. Tenzij de wet een uitzondering maakt. Die uitzondering staat in lid 2.
Geen terugwerkende kracht vernietiging huwelijk en zelfde effect als echtscheiding
De beschikking mist echter volgens art. 1:77 lid 2 B.W. terugwerkende kracht en heeft in dat geval hetzelfde gevolg als een echtscheiding ten aanzien van:
a. de kinderen der echtgenoten;
b. de te goeder trouw zijnde echtgenoot; deze kan echter niet op een gemeenschap van goederen aanspraak maken, wanneer het huwelijk wegens het bestaan van een vroeger huwelijk of een eerder geregistreerd partnerschap is nietig verklaard;
c. andere personen dan de echtgenoten en hun kinderen, voor zover zij te goeder trouw vóór de inschrijving der nietigverklaring rechten hebben verkregen.
Het ontbreken van terugwerkende kracht in deze gevallen heeft dus relatieve werking ten aanzien van de in a t/m c genoemde personen. Tegenover ieder andere heeft de vernietiging wel terugwerkende kracht.
Auteur & Last edit
[MdV, 25-06-2023; laatste bewerking 10-09-2023]
Nietigverklaring van een huwelijk (Afd. 5, Titel 5 Boek 1 B.W.)
Zoeken binnen de kennisbank
Lawyrup, jouw gratis kennisbank over burgerlijk (proces)recht!