Vaststellingsovereenkomst (Titel 15, Boek 7 B.W.)
Inleiding vaststellingsovereenkomst
Ook de vaststellingsovereenkomst (in de praktijk afgekort tot “VSO”) kent een eigen bijzondere regeling in Boek 7 B.W., en wel in Titel 15.
De vaststellingsovereenkomst tussen individuele partijen is geregeld in art. 7:900 B.W. tot en met art. 7:905 B.W.. Daarnaast kent de wet in de artikelen 7:907 t/m 7:910 B.W. een regeling voor vaststellingsovereenkomsten inzake massaschades (zie hieronder).
Definitie vaststellingsovereenkomst
De definitie van de vaststellingsovereenkomst ligt besloten in art. 7:900 lid 1 B.W.:
“Bij een vaststellingsovereenkomst binden partijen, ter beëindiging of ter voorkoming van onzekerheid of geschil omtrent hetgeen tussen hen rechtens geldt, zich jegens elkaar aan een vaststelling daarvan, bestemd om ook te gelden voor zover zij van de tevoren bestaande rechtstoestand mocht afwijken.”
Met een vaststellingsovereenkomst kan dus ook een nieuwe rechtstoestand geschapen worden, die afwijkt van wat eerder was afgesproken.
Vaststellingsovereenkomst ook bindend bij strijd met dwingend recht
Art. 7:902 B.W. bepaalt, dat een vaststellingsovereenkomst ook geldig is, zelfs als de overeenkomst in strijd mocht blijken te met dwingend recht.
Alleen wanneer de vaststelling daarnaast ook naar inhoud of strekking in strijd komt met de goede zeden of de openbare orde kan de vaststellingsovereenkomst worden vernietigd.
Een vaststellingsovereenkomst kan geen afbreuk doen aan verkregen rechten van derden
Een vaststellingsovereenkomst over feiten die in het verleden liggen kan geen afbreuk doen aan verkregen rechten van derden (art. 7:903 B.W.).
Vernietiging vaststellingsovereenkomst
Een vaststellingsovereenkomst kan op grond van art. 7:904 B.W. worden vernietigd, indien gebondenheid aan een beslissing van een partij of van een derde in verband met inhoud of wijze van totstandkoming daarvan in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.
Vernietiging vaststellingsovereenkomst wegens dwaling
Een vaststellingsovereenkomst kan ook worden vernietigd op grond van dwaling of een ander wilsgebrek. Zie de pagina Totstandkoming van overeenkomsten.
VSO in het arbeidsrecht
In het arbeidsrecht worden veel vaststellingsovereenkomsten (“VSO’s”) gesloten ter beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Deze praktijk is sinds invoering van de WWZ van de grond gekomen, doordat de rechten van de werknemer op een WW-uitkering met een VSO voldoende gewaarborgd kunnen worden. De wetgever wilde af van de grote belasting van de Kantongerechten met alle “pro forma” ontbindingsverzoeken, die voor invoering van de WWZ de weg waren om gewaarborgd te zijn van een WW-uitkering. Immers, als de rechter de arbeidsovereenkomst had ontbonden kon de werknemer geen verwijt treffen, was de redenering.
Om een flexibeler ontslagrecht mogelijk te maken werd ontbinding van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden, neergelegd in een VSO, niet langer aangemerkt als een verwijtbaar ontslag.
Voor rechtspraak over de VSO in het arbeidsrecht wordt verwezen naar de pagina Einde arbeidsovereenkomst.
Schakelbepaling vaststellingsovereenkomst
Art. 7:906 B.W. is een schakelbepaling voor situaties waarin de vaststelling niet rechtstreeks uit een vaststellingsovereenkomst voortvloeit.
Bindend advies
Bij bindend advies sluiten partijen die een geschil hebben een overeenkomst, waarin zij afspreken dat zij het geschil dat hen verdeeld houdt zullen oplossen doordat een derde – doorgaans een deskundige – daarover een bindend advies zal uitbrengen. Zij geven daarmee de beslissing uit handen aan de bindend adviseur. Die bepaalt bindend de wil van beide betrokken partijen.
Rechtspraak vernietiging bindend advies
Het bindend advies is een species van de vaststellingsovereenkomst. In een uitspraak van Rechtbank Utrecht d.d. 25 september 1996 heeft de rechtbank beslist, dat het Europees Mededingingsrecht van openbare orde is. Een beslissing van een bindend adviseur, die daarmee in strijd kwam, werd derhalve vernietigd (vgl. art. 7:902 B.W.).
In de zaak Rb. Amsterdam 16 december 2020 (erfgenamen/Gemeente Amsterdam c.s.) vorderden de nabestaanden van een Joods echtpaar de teruggaaf van een schilderij van Kandinsky, dat tot de collectie van het Stedelijk Museum in Amsterdam behoort. Dit schilderij was op 9 oktober 1940 op een veiling gekocht door de Gemeente Amsterdam. Onduidelijk was, hoe dit op de veiling terecht gekomen was. De nabestaanden eisten het schilderij van de gemeente op. Ter uitvoering van het besluit van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen van 16 november 2001 (hierna: het instellingsbesluit) is de Adviescommissie Restitutieverzoeken Cultuurgoederen en Tweede Wereldoorlog (hierna: de restitutiecommissie) ingesteld. Deze commissie had – op verzoek van beide partijen, waarbij haar beslissing een bindend advies vormde – onderzoek gedaan naar de wijze waarop het schilderij het vermogen van de familie had verlaten. Conclusie van de commissie was, dat het schilderij niet op onrechtmatige wijze op de veiling terecht gekomen was. De erfgenamen vorderden vernietiging van dit bindend advies. De rechter wees de vordering na toetsing aan art. 7:904 B.W. af.
Vaststellingsovereenkomst massaschade
Daarnaast kent de wet in de artikelen 7:907 t/m 7:910 B.W. een regeling voor vaststellingsovereenkomsten inzake massaschades, die tussen belangenbehartigers en de laedens worden overeengekomen.
De wet biedt de mogelijkheid deze algemeen verbindend te laten verklaren via een zgn. WCAM-procedure. Deze is geregeld in Titel 14, Boek 3 Rv (zie de pagina Procedures verbindendverklaring collectieve overeenkomsten afwikkeling massaschades).
Zie ook de pagina Collectief actierecht.
Auteur & Last edit
[MdV, 30-12-2017; bijgewerkt 4-09-2023]
Vaststellingsovereenkomst (Titel 15, Boek 7 B.W.)
Inleiding vaststellingsovereenkomst
Ook de vaststellingsovereenkomst (in de praktijk afgekort tot “VSO”) kent een eigen bijzondere regeling in Boek 7 B.W., en wel in Titel 15.
De vaststellingsovereenkomst tussen individuele partijen is geregeld in art. 7:900 B.W. tot en met art. 7:905 B.W.. Daarnaast kent de wet in de artikelen 7:907 t/m 7:910 B.W. een regeling voor vaststellingsovereenkomsten inzake massaschades (zie hieronder).
Definitie vaststellingsovereenkomst
De definitie van de vaststellingsovereenkomst ligt besloten in art. 7:900 lid 1 B.W.:
“Bij een vaststellingsovereenkomst binden partijen, ter beëindiging of ter voorkoming van onzekerheid of geschil omtrent hetgeen tussen hen rechtens geldt, zich jegens elkaar aan een vaststelling daarvan, bestemd om ook te gelden voor zover zij van de tevoren bestaande rechtstoestand mocht afwijken.”
Met een vaststellingsovereenkomst kan dus ook een nieuwe rechtstoestand geschapen worden, die afwijkt van wat eerder was afgesproken.
Vaststellingsovereenkomst ook bindend bij strijd met dwingend recht
Art. 7:902 B.W. bepaalt, dat een vaststellingsovereenkomst ook geldig is, zelfs als de overeenkomst in strijd mocht blijken te met dwingend recht.
Alleen wanneer de vaststelling daarnaast ook naar inhoud of strekking in strijd komt met de goede zeden of de openbare orde kan de vaststellingsovereenkomst worden vernietigd.
Een vaststellingsovereenkomst kan geen afbreuk doen aan verkregen rechten van derden
Een vaststellingsovereenkomst over feiten die in het verleden liggen kan geen afbreuk doen aan verkregen rechten van derden (art. 7:903 B.W.).
Vernietiging vaststellingsovereenkomst
Een vaststellingsovereenkomst kan op grond van art. 7:904 B.W. worden vernietigd, indien gebondenheid aan een beslissing van een partij of van een derde in verband met inhoud of wijze van totstandkoming daarvan in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.
Vernietiging vaststellingsovereenkomst wegens dwaling
Een vaststellingsovereenkomst kan ook worden vernietigd op grond van dwaling of een ander wilsgebrek. Zie de pagina Totstandkoming van overeenkomsten.
VSO in het arbeidsrecht
In het arbeidsrecht worden veel vaststellingsovereenkomsten (“VSO’s”) gesloten ter beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Deze praktijk is sinds invoering van de WWZ van de grond gekomen, doordat de rechten van de werknemer op een WW-uitkering met een VSO voldoende gewaarborgd kunnen worden. De wetgever wilde af van de grote belasting van de Kantongerechten met alle “pro forma” ontbindingsverzoeken, die voor invoering van de WWZ de weg waren om gewaarborgd te zijn van een WW-uitkering. Immers, als de rechter de arbeidsovereenkomst had ontbonden kon de werknemer geen verwijt treffen, was de redenering.
Om een flexibeler ontslagrecht mogelijk te maken werd ontbinding van de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden, neergelegd in een VSO, niet langer aangemerkt als een verwijtbaar ontslag.
Voor rechtspraak over de VSO in het arbeidsrecht wordt verwezen naar de pagina Einde arbeidsovereenkomst.
Schakelbepaling vaststellingsovereenkomst
Art. 7:906 B.W. is een schakelbepaling voor situaties waarin de vaststelling niet rechtstreeks uit een vaststellingsovereenkomst voortvloeit.
Bindend advies
Bij bindend advies sluiten partijen die een geschil hebben een overeenkomst, waarin zij afspreken dat zij het geschil dat hen verdeeld houdt zullen oplossen doordat een derde – doorgaans een deskundige – daarover een bindend advies zal uitbrengen. Zij geven daarmee de beslissing uit handen aan de bindend adviseur. Die bepaalt bindend de wil van beide betrokken partijen.
Rechtspraak vernietiging bindend advies
Het bindend advies is een species van de vaststellingsovereenkomst. In een uitspraak van Rechtbank Utrecht d.d. 25 september 1996 heeft de rechtbank beslist, dat het Europees Mededingingsrecht van openbare orde is. Een beslissing van een bindend adviseur, die daarmee in strijd kwam, werd derhalve vernietigd (vgl. art. 7:902 B.W.).
In de zaak Rb. Amsterdam 16 december 2020 (erfgenamen/Gemeente Amsterdam c.s.) vorderden de nabestaanden van een Joods echtpaar de teruggaaf van een schilderij van Kandinsky, dat tot de collectie van het Stedelijk Museum in Amsterdam behoort. Dit schilderij was op 9 oktober 1940 op een veiling gekocht door de Gemeente Amsterdam. Onduidelijk was, hoe dit op de veiling terecht gekomen was. De nabestaanden eisten het schilderij van de gemeente op. Ter uitvoering van het besluit van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen van 16 november 2001 (hierna: het instellingsbesluit) is de Adviescommissie Restitutieverzoeken Cultuurgoederen en Tweede Wereldoorlog (hierna: de restitutiecommissie) ingesteld. Deze commissie had – op verzoek van beide partijen, waarbij haar beslissing een bindend advies vormde – onderzoek gedaan naar de wijze waarop het schilderij het vermogen van de familie had verlaten. Conclusie van de commissie was, dat het schilderij niet op onrechtmatige wijze op de veiling terecht gekomen was. De erfgenamen vorderden vernietiging van dit bindend advies. De rechter wees de vordering na toetsing aan art. 7:904 B.W. af.
Vaststellingsovereenkomst massaschade
Daarnaast kent de wet in de artikelen 7:907 t/m 7:910 B.W. een regeling voor vaststellingsovereenkomsten inzake massaschades, die tussen belangenbehartigers en de laedens worden overeengekomen.
De wet biedt de mogelijkheid deze algemeen verbindend te laten verklaren via een zgn. WCAM-procedure. Deze is geregeld in Titel 14, Boek 3 Rv (zie de pagina Procedures verbindendverklaring collectieve overeenkomsten afwikkeling massaschades).
Zie ook de pagina Collectief actierecht.
Auteur & Last edit
[MdV, 30-12-2017; bijgewerkt 4-09-2023]
Vaststellingsovereenkomst (Titel 15, Boek 7 B.W.)
Zoeken binnen de kennisbank
Lawyrup, jouw gratis kennisbank over burgerlijk (proces)recht!