Arbitrage buiten Nederland (Titel 2, Boek 4 Rv.)

In de zaak Hof Amsterdam 10 november 2020 (DJ Van Dyk/Alda Events) had Arda Events B.V. de Duitse DJ Paul van Dyk had ingehuurd om op te treden op het door DJ Armin van Buren georganiseerde State of Trance Festival in Utrecht op 27 en 28 februari 2016. Partijen hadden – via algemene voorwaarden – in de overeenkomst een arbitragebeding opgenomen, waarin werd afgesproken dat het recht van de Staat Californië op de overeenkomst van toepassing was en dat geschillen zouden worden voorgelegd aan arbiters in Los Angeles, volgens de regels van de American Arbitration Association.

Op 28 februari viel DJ Van Dyk enkele meters naar beneden, doordat hij op DJ tafel was gaan staan en naar voren stapte op een zwart oppervlak, dat een zwart doek bleek te zijn. Vervolgens vorderde de productiemaatschappij van Van Dyk schadevergoeding van Alda Events in een procedure bij een scheidsgerecht in Californië. Die wees aan Van Dyk voor materiële schade een bedrag van ca. 5,7 mio USD toe en voor immateriële schade 5,5 mio USD. Vervolgens verzochten Van Dyk en zijn Duitse productiemaatschappij erkenning en tenuitvoerlegging van de Californische arbitrale uitspraak in Nederland.

Alda Events verweerde zich tegen die erkenning en tenuitvoerlegging, omdat uit de overeenkomst volgens haar niet duidelijk genoeg bleek, dat Van Dyk zelf ook partij bij die overeenkomst was. De ondertekening was zeg maar rommelig, hoewel zijn naam wel in het contract stond. De arbiter in Californië had dit verweer kennelijk gepasseerd en beslist dat Van Dyk ook partij was en dus aanspraak kon maken op schadevergoeding wegens het hem overkomen letsel, en gevolgschade (onder meer 2 mio USD inkomstenderving).

Volgens Alda kon het arbitrale vonnis in Nederland niet erkend worden, omdat dit in strijd zou komen met de openbare orde. De beslissing zou strijdig zijn met art. 6 EVRM, waarin burgers de waarborg wordt gegeven dat geschillen door een overheidsrechter beslecht worden en hen dat niet kan worden onthouden. Van Dyk (althans zijn diensten) waren volgens haar slechts ‘voorwerp’ van de overeenkomst, maar hij was volgens Alda geen partij. Daarnaast klaagt Alda, dat de toegewezen – naar Nederlandse maatstaven zeer hoge – immateriële schadevergoeding ook te zeer in strijd komt met de Nederlandse rechtsorde.

De P-G citeert de klachten aldus:

“Dat aan Van Dyk (en anderen) in de Overeenkomst zekere rechten worden toegekend, maakt niet dat hij partij is geworden bij de Overeenkomst, en al helemaal niet dat hij, zoals artikel 6 EVRM vereist, ondubbelzinnig met arbitrage en daarmee met afstand van het recht op toegang tot de bij de wet ingestelde gerechten heeft ingestemd. Nu ten aanzien van Van Dyk een geldige arbitrageovereenkomst ontbreekt, doet zich de weigeringsgrond van artikel 1076 lid 1 onder Aa Rv dan wel die van artikel V(1)(a) van het Verdrag van New York voor, aldus Alda in haar verweerschrift. Dat de arbiter heeft geoordeeld dat Van Dyk partij was bij de arbitrageovereenkomst hoewel hij noch de Overeenkomst noch de arbitrageovereenkomst heeft getekend, maakt de erkenning en tenuitvoerlegging van het arbitraal vonnis tevens strijdig met de (Nederlandse) openbare orde, zo voegde Alda hier bij de (eerste) mondelinge behandeling aan toe.

Erkenning en uitvoerbaarverklaring van het arbitrale vonnis is volgens Alda bovendien strijdig (ook) met de Nederlandse openbare orde omdat de toegewezen schadevergoeding voor bijna de helft uit zuiver punitieve schadevergoeding bestaat, althans een excessieve vorm van immateriële schadevergoeding inhoudt.”

Het Hof wijst deze verweren van Alda van de hand, overwegend dat het begrip ‘openbare orde’ in de zin van artikel 1076 lid 1 B Rv dient restrictief te worden opgevat, zo blijkt uit de totstandkomingsgeschiedenis van dit wetsartikel. En voorts dat artikel 1076 lid 1 Aa Rv bij overnemen van de opvatting van Alda betekenisloos zou zijn, nu dat artikellid juist voorschrijft dat de geldigheid van het arbitraal beding beoordeeld moet worden naar het recht van het land dat op de arbitrageovereenkomst van toepassing is. Ook dat noopt tot een restrictieve uitleg van het begrip ‘openbare orde’ in de zin van artikel 1076 lid 1 B Rv. Het beroep van Alda op strijd met de (Nederlandse) openbare orde in dit opzicht faalt daarom. Het Hof is ook nagegaan, of de toetsing van het arbitragebeding door de Californische arbiter gemotiveerd was, en Van Dyk had ook nog een legal opinion overgelegd waaruit de juistheid van dat oordeel bleek. Daartegen had Alda geen onderbouwd verweer gevoerd, zodat verder (deskundigen)bewijs niet werd toegelaten.

Ook het verweer van Alda ten aanzien van strijd van de immateriële schadevergoeding met de Nederlandse openbare orde treft geen doel. Hiervoor gelden vergelijkbare argumenten als voor de vorige klacht. De restrictieve uitleg van art. 1076 lid 1 B Rv. staat aan die toets in de weg. Ook al is dit een veel hogere vergoeding dan in Nederland zou zijn toegewezen maakt dit niet strijdig met de Nederlandse openbare orde. Het Hof ziet ook niet, dat de Californische rechter naast schadevergoeding ook ‘punitive damages’ zou hebben toegewezen.

In de conclusie van de P-G mr. D.J. Drijber van 12 november 2021 worden de klachten van Alda besproken, en concludeert de P-G tot verwerping. Dit advies heeft de Hoge Raad gevolgd. Het ingewikkelde aan het verweer van Alda was onder meer, dat de erkenning door Van Dyk zelf van het arbitragebeding niet vaststond. In het licht van het feit dat Van Dyk de arbitrage zelf aanhangig gemaakt had was dit lastig staande te houden. Doorgaans wordt het verschijnen voor een gerecht opgevat als het prijsgeven van het verweer van onbevoegdheid van dat gerecht, zo ook hier.

Goldtron had een verzoekschrift ingediend bij de Voorzieningenrechter voor het verlenen van verlof tot tenuitvoerlegging in Nederland van een Russisch arbitraal vonnis op de voet van art. 1075 Rv.. Media Most had aandelen gekocht van Goldtron, en in de overeenkomst was bedongen dat geschillen zouden worden voorgelegd aan de International Commercial Arbitration Court of the Chamber of Commerce and Industry (ICAC) in Moskou. Media Most had een verzoek bij het ICAC ingediend tot bijstelling van de koopsom tot slechts de 1e termijn van 5 mio USD. Goldtron vorderde in reconventie de resterende twee betalingen. Het ICAC had Media Most veroordeeld ook het restant van de koopsom van 8,5 mio USD plus een boete van 10% en bijkomende kosten te betalen, en Goldtron wilde die beslissing in Nederland executeren. Media Most verweerde zich tegen het verzoek om een exequatur, stellende dat de arbiters partijdig waren en de beslissing dus niet zuiver tot stand was gekomen. De voorzitter van het scheidsgerecht had – na de indiening van het verzoek door Media Most – telefonisch contact opgenomen met Media Most (veronderstellende dat dit Goldtron was) en gaf allerlei tips. Hij wees hen er op dat ze een tegenvordering moesten indienen. Een wrakingsverzoek gericht tegen deze Voorzitter werd echter afgewezen. Het wrakingsverzoek zou te laat zijn ingediend. Media Most heeft vervolgens bij de overheidsrechter de vernietiging van het arbitraal vonnis gevorderd. In eerste instantie was dit afgewezen, maar in beroep werd die afwijzing vernietigd. Die zaak liep ten tijde van het exequaturverzoek nog. De rechtbank wijst – na zorgvuldige weging – het exequatur verzoek af. De Voorzieningenrechter overweegt:

“4.1. De Russische Federatie en het Koninkrijk der Nederlanden zijn beide partij bij de Convention on the recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Award 1958, (hierna: het verdrag). Volgens het Verdrag staan erkenning en tenuitvoerlegging voorop. Weigering daarvan mag slechts bij wijze van uitzondering geschieden, onder andere als de benoeming van arbiters of de arbitrale procedure in strijd is met het door partijen overeengekomene of als erkenning of tenuitvoerlegging in strijd zou zijn met de openbare orde.

4.2. Het afwijzen van het onder 1.g bedoelde wrakingsverzoek kan een grond zijn voor afwijzing van de gevraagde erkenning en tenuitvoerlegging als deze afwijzing is geschied in strijd met het op de overeengekomen arbitrage toepasselijke reglement (de arbitrale procedure is dan immers gevoerd in strijd is met het door partijen overeengekomene) dan wel als hierdoor wordt gehandeld in strijd met de in Nederland aanvaarde beginselen van behoorlijke rechtspleging.

4.3. De rechtbank is van oordeel dat, nu een inhoudelijk onderzoek van het wrakingsverzoek achterwege is gebleven, zal moeten onderzocht of dit door het Presidium van het ICAC op de juiste formele gronden is afgewezen. Daarbij kan in het midden blijven of de door Mediamost gestelde toedracht op waarheid berust.”

Na te hebben vastgesteld dat de afwijzing van het wrakingsverzoek – naar het oordeel van de rechtbank – in strijd was met het arbitragereglement dat op de arbitrageprocedure van toepassing was, overweegt de rechtbank vervolgens:

“4.7. De rechtbank komt dus tot het oordeel dat het presidium van het ICAC het wrakingsverzoek van Mediamost ten onrechte heeft afgewezen op grond van een overschrijding van de termijn bedoeld in § 24 lid 1. Dit betekent dat het wrakingsverzoek ten onrechte niet inhoudelijk is behandeld, zodat Mediamost zich niet heeft kunnen verweren tegen een in haar ogen partijdige arbiter.

Daarom moet worden aangenomen dat de onder 1.d bedoelde arbitrale procedure is gevoerd in strijd is met het door partijen overeengekomen arbitragereglement. Tevens moet worden gezegd dat de rechtsgang bij deze arbitrage in strijd is geweest met de in Nederland aanvaarde beginselen van behoorlijke rechtspleging, zodat op grond van artikel V lid 2 van het onder 4.1 genoemde verdrag de gevraagde tenuitvoerlegging moet worden geweigerd.”

De rechtbank voegt daaraan toe, dat ook wanneer het verzoek niet binnen de termijn was gedaan, de afwijzing daarvan op zijn minst deugdelijk gemotiveerd had moeten worden gelet op de ernst van de bezwaren tegen de voorzitter van het scheidsgerecht:

“4.8. Ten overvloede merkt de rechtbank op dat het presidium van het ICAC, ook indien zij ervan uitging dat het wrakingsverzoek was ingediend meer dan vijftien dagen nadat omstandigheden waren gebleken die grond zouden kunnen zijn voor wraking, gezien de laatste zin van § 24 lid 1 van het arbitragereglement – mede gelet op de ernst van de aan het wrakingsverzoek ten grondslag gelegde omstandigheden – had moeten motiveren waarom dit uitstel niet gerechtvaardigd was. Door dit na te laten is eveneens gehandeld in strijd met de in Nederland aanvaarde beginselen van behoorlijke rechtspleging.”

De procedure bij de Russische overheidsrechter deed – zo overwoog de Voorzieningenrechter in r.o. 4.9 – niet ter zake omdat de grondslag voor de vordering tot vernietiging in die procedure een andere was dan de wrakingskwestie in de arbitrale procedure.