Middelen tot bewaring van recht (conservatoir beslag) (Titel 4, Boek III Rv.)
Inleiding middelen tot bewaring van recht (conservatoir beslag)
Een schuldeiser kan ook al voordat deze een vonnis heeft gekregen beslag laten leggen, om te voorkomen dat de bezittingen of het geld weg zijn voordat er een vonnis ligt. Want een procedure kan lang duren. Als het snel gaat, al gauw een jaar. Een dergelijk beslag heet “conservatoir” oftewel “bewarend” beslag. Daarmee worden bezittingen van de wederpartij (zoals roerende zaken, een huis, maar ook vorderingen) als het ware bevroren, zodat die niet weggesluisd kunnen worden (“aan verhaal onttrokken”).
Het conservatoir beslag wordt door een deurwaarder gelegd. De schuldeiser moet via een advocaat een verzoek tot het mogen leggen van conservatoir beslag indienen. Zo’n beslag is een voorlopige maatregel (een “voorziening”) in afwachting van het vonnis.
In Boek III, titel 4 Rv. (art. 700 t/m 770c Rv.) vinden we de wettelijke regels over het treffen van maatregelen voordat er een vonnis verkregen is.
Waarheidsplicht geldt ook bij verzoek conservatoir beslag
De algemene regels inzake procedures – zoals onder andere de waarheidsplicht van art. 21 Rv. – zijn ook hier van kracht. Zie in dit verband ook de pagina Algemene beginselen procedures en Rb. Midden Nederland 2019 (Tribus/TAM Europe).
Rb. Midden Nederland 2019 (Tribus/TAM Europe) – het achterhouden van relevante informatie (schending van de waarheidsplicht) in het verzoek om verlof tot beslag op een roerende zaak (zoals i.c. een bus) leidt ertoe, dat het beslag op vordering van de beslagene wordt opgeheven. In dat geval kunnen aan die opheffing geen nadere voorwaarden worden verbonden. Anders zou het schenden van de waarheidsplicht een “spel zonder nieten” worden.
Beslagsyllabus
Een belangrijke leidraad als je beslag wilt leggen is ook de Beslagsyllabus (versie aug. 2023). Deze bevat de beleidsregels van de Voorzieningenrechters bij de beoordeling van beslagrekesten. Voor advocaten is dit dus een belangrijk document bij het opstellen van beslagrekesten.
Wijzigingen Beslagsyllabus van augustus 2023
Nieuw in de versie augustus 2023:
- P.21 en p.63: daar is ter verduidelijking toegevoegd dat als de vordering in kort
geding wordt afgewezen, het beslag vervalt zodra de appeltermijn ongebruikt
verstreken is. Dat geldt niet als tijdig een bodemzaak (als hoofdzaak) aanhangig
is gemaakt; - P.21: de alinea over de aanhangigheid van KEI-zaken wordt verwijderd;
- P. 32: in de nieuwe voetnoot nr. 36 is recente jurisprudentie verwerkt.
Regels voor verzoekschriften gelden ook voor beslagrekesten
Daarnaast gelden de algemene beginselen voor procedures ook voor de procedure inzake conservatoir beslag (zie de pagina Algemene beginselen procedures). De waarheidsplicht geldt voor het conservatoir beslagrekest des te meer, zoals ook expliciet vermeld op pag. 8 van de Beslagsyllabus.
Ook de Beslagsyllabus wijst erop dat krachtens vaste jurisprudentie de waarheidsplicht ook hier geldt – en des te sterker gezien de gevolgen van een beslag en het feit dat de verweerder niet wordt gehoord voor het verlenen van verlof. Anders gezegd: de behandeling vindt “ex parte” plaats. Feitelijk vindt er geen zitting plaats, maar beoordeelt de Voorzieningenrechter het verzoek en faxt de beslissing dezelfde dag terug aan de verzoeker.
Digitale procedure voor beslagverzoeken
In beslagzaken kan digitaal geprocedeerd worden. De Beslagsyllabus vermeldt (nr. 20, pag. 15):
Ondertekende verzoekschriften met eventuele bijlagen kunnen digitaal worden ingediend via Mijn Rechtspraak (Beslagrekest digitaal indienen | Rechtspraak). Zie ook hiervoor artikel 1.1.8 e.v. en Bijlage IV (4.4) van het Procesreglement Verzoekschriftprocedures rechtbank Handel/Voorzieningenrechter.
Wijzigingen Beslagsyllabus 2022
In 2022 zijn de volgende onderwerpen verhelderd in de Beslagsyllabus:
- de opsteller van het beslagrekest gelieve de gestelde vordering al op deze wijze in het rekest te begroten. De rekenwijze staat in de Beslagsyllabus (pag. 12). Ook kan deze tool worden gebruikt.
- bij een verzoek tot herhaalde beslaglegging wordt dit beperkt in tijdsduur en aantal. De advocaat moet de standaardtekst vermeld in de Beslagsyllabus voor het verlof van de rechtbank opnemen in het verzoekschrift (pag. 28 onder F Beslagsyllabus);
- als er sprake is van hoofdelijke aansprakelijkheid zal de vordering op iedere schuldenaar afzonderlijk moeten worden begroot;
- als er meerdere verzoekers zijn zal de vordering van elk van hen moeten worden begroot;
- in beginsel wordt de termijn voor het instellen van de hoofdzaak bepaald op 14 dagen na het (als eerste gelegde) beslag. De opsteller van het rekest gelieve daarvoor al in het rekest die termijn op te nemen. Een verzoek om een afwijkende termijn dient goed beargumenteerd te worden.
Zie over het meermaals leggen van beslag het artikel van Marc Janssen in het Advocatenblad van 16 juli 2004 (p. 488 e.v.). De Beslagsyllabus verwijst ook naar dit artikel (maar herhaald beslag op auto’s is niet meer bruikbaar als voorbeeld).
In het beslagrekest moet ook worden vermeld, of er andere procedures tussen partijen zijn of zijn geweest. Als die er niet zijn, dan moet dit ook vermeld worden. Zie pag. 9 Beslagsyllabus onder 2 (Voorwaarden voor conservatoir beslag). Het moet daarbij wel gaan om dezelfde partijen. Zie Rb. Noord-Holland 15 juli 2022 (Volga-Dnjepr Logistics/Celestial Aviation) (r.o. 4.18).
Inhoud van Titel 4, Boek 3 Rv.
Titel 4 Boek 3 Rv. omvat 12 Afdelingen:
Afd. 1 – Algemene bepalingen (art. 700 Rv. t/m art. 710a Rv.)
Afd. 2 – Conservatoir beslag in handen van de schuldenaar (art. 711 Rv. t/m art. 713 Rv.)
Afd. 3 – Conservatoir beslag op aandelen op naam en andere effecten (art. 714 Rv. t/m art. 717 Rv.)
Afd. 4 – Conservatoir beslag onder derden (art. 718 Rv. t/m art. 723 Rv.)
Afd. 5 – Conservatoir beslag onder de schuldeiser (art. 724 Rv.)
Afd. 5A – Conservatoir beslag op rechten uit een sommenverzekering (art. 724a Rv.)
Afd. 6 – Conservatoir beslag op onroerende zaken (art. 725 Rv. t/m art. 727 Rv.)
Afd. 6A – Conservatoir beslag op schepen (art. 728 Rv. t/m art. 728b Rv.)
Afd. 6B – Conservatoir beslag op luchtvaartuigen (art. 729 Rv. t/m art. 729e Rv.)
Afd. 7 – Conservatoir tot afgifte van zaken en levering van goederen (art. 730 Rv. t/m art. 764 Rv.)
Afd. 8 – Conservatoir beslag tegen schuldenaren zonder bekende woonplaats in Nederland (art. 765 Rv. t/m art. 767 Rv.)
Afd. 9 – Middelen tot bewaring van recht op goederen der gemeenschap (maritaal beslag) (art. 768 Rv. t/m art. 770c Rv.)
Voor beslag op roerende zaken is er dus geen afzonderlijke regeling. Dit beslag valt onder de algemene bepalingen van Afd. 1.
Algemene regels conservatoir beslag
De algemene regels voor conservatoir beslag staan in Afd. 1, Titel 4 van Boek 3 Rv. (art. 700 Rv. t/m 710a Rv.). Daarna volgen nadere regels voor een aantal specifieke conservatoire beslagen. De algemene regels verwijzen op verschillende plaatsen naar de regeling voor executoriaal beslag (in Boek 1, art. 430 t/m 620 Rv.). Art. 702 Rv. bevat daartoe een schakelbepaling, die bepaalt dat de regels voor executoriaal beslag tot verhaal van een geldvordering overeenkomstig gelden voor iedere soort beslagobject. Tenzij de wet een uitzondering op die hoofdregel geeft.
In het menu aan de rechterzijde van deze pagina staan de pagina’s waarin de algemene regels en de diverse specifieke vormen van conservatoir beslag worden behandeld.
Verlof tot leggen conservatoir beslag
Een beslag grijpt vergaand in op de beschikkingsbevoegdheid van de schuldenaar over diens vermogen. Voordat er beslag gelegd mag worden, moet er dus een rechter naar gekeken hebben. Executoriaal beslag vindt plaats op basis van een vonnis van de rechter. Bij conservatoir beslag is er nog geen vonnis. Daarom moet eerst verlof gevraagd worden (art. 700 lid 1 Rv.). Dit verlof moet bij alle conservatoire beslagen door middel van een verzoekschrift (zie ook: verzoekschriftprocedure) aan de Voorzieningenrechter van de rechtbank worden gevraagd (art. 700 lid 2 Rv.). Tegen de weigering van het gevraagde verlof kan hoger beroep en cassatie worden aangetekend (zie bvb. Koraal Scheepvaartmij NV/Smit & Bolnes BV, NJ 1978, nr. 296).
Overgang van conservatoir naar executoriaal
Wanneer de vordering wordt toegewezen verandert het conservatoir beslag in een executoriaal beslag en kan de schuldeiser zich verhalen op de in beslag genomen eigendommen van de schuldenaar.
De beslagleggende schuldeiser moet dan wel eerst de executoriale titel aan de beslagene betekenen, met bevel tot betaling (art. 704 Rv.). De standaard termijn om te betalen is twee dagen. De beslagen goederen kunnen dan openbaar (op een veiling) verkocht worden, of wanneer het een geldvordering op een derde betreft, bij de derde geïnd worden.
Wanneer beslag is gelegd onder een derde, moet het beslag ook aan deze derde betekend worden. Zie de pagina Conservatoir derdenbeslag.
Auteur & Last edit
[MdV, 30-01-2016, laatste bewerking 2-09-2023]
Middelen tot bewaring van recht (conservatoir beslag) (Titel 4, Boek III Rv.)
Middelen tot bewaring van recht (conservatoir beslag) (Titel 4, Boek III Rv.)
Inleiding middelen tot bewaring van recht (conservatoir beslag)
Een schuldeiser kan ook al voordat deze een vonnis heeft gekregen beslag laten leggen, om te voorkomen dat de bezittingen of het geld weg zijn voordat er een vonnis ligt. Want een procedure kan lang duren. Als het snel gaat, al gauw een jaar. Een dergelijk beslag heet “conservatoir” oftewel “bewarend” beslag. Daarmee worden bezittingen van de wederpartij (zoals roerende zaken, een huis, maar ook vorderingen) als het ware bevroren, zodat die niet weggesluisd kunnen worden (“aan verhaal onttrokken”).
Het conservatoir beslag wordt door een deurwaarder gelegd. De schuldeiser moet via een advocaat een verzoek tot het mogen leggen van conservatoir beslag indienen. Zo’n beslag is een voorlopige maatregel (een “voorziening”) in afwachting van het vonnis.
In Boek III, titel 4 Rv. (art. 700 t/m 770c Rv.) vinden we de wettelijke regels over het treffen van maatregelen voordat er een vonnis verkregen is.
Waarheidsplicht geldt ook bij verzoek conservatoir beslag
De algemene regels inzake procedures – zoals onder andere de waarheidsplicht van art. 21 Rv. – zijn ook hier van kracht. Zie in dit verband ook de pagina Algemene beginselen procedures en Rb. Midden Nederland 2019 (Tribus/TAM Europe).
Rb. Midden Nederland 2019 (Tribus/TAM Europe) – het achterhouden van relevante informatie (schending van de waarheidsplicht) in het verzoek om verlof tot beslag op een roerende zaak (zoals i.c. een bus) leidt ertoe, dat het beslag op vordering van de beslagene wordt opgeheven. In dat geval kunnen aan die opheffing geen nadere voorwaarden worden verbonden. Anders zou het schenden van de waarheidsplicht een “spel zonder nieten” worden.
Beslagsyllabus
Een belangrijke leidraad als je beslag wilt leggen is ook de Beslagsyllabus (versie aug. 2023). Deze bevat de beleidsregels van de Voorzieningenrechters bij de beoordeling van beslagrekesten. Voor advocaten is dit dus een belangrijk document bij het opstellen van beslagrekesten.
Wijzigingen Beslagsyllabus van augustus 2023
Nieuw in de versie augustus 2023:
- P.21 en p.63: daar is ter verduidelijking toegevoegd dat als de vordering in kort
geding wordt afgewezen, het beslag vervalt zodra de appeltermijn ongebruikt
verstreken is. Dat geldt niet als tijdig een bodemzaak (als hoofdzaak) aanhangig
is gemaakt; - P.21: de alinea over de aanhangigheid van KEI-zaken wordt verwijderd;
- P. 32: in de nieuwe voetnoot nr. 36 is recente jurisprudentie verwerkt.
Regels voor verzoekschriften gelden ook voor beslagrekesten
Daarnaast gelden de algemene beginselen voor procedures ook voor de procedure inzake conservatoir beslag (zie de pagina Algemene beginselen procedures). De waarheidsplicht geldt voor het conservatoir beslagrekest des te meer, zoals ook expliciet vermeld op pag. 8 van de Beslagsyllabus.
Ook de Beslagsyllabus wijst erop dat krachtens vaste jurisprudentie de waarheidsplicht ook hier geldt – en des te sterker gezien de gevolgen van een beslag en het feit dat de verweerder niet wordt gehoord voor het verlenen van verlof. Anders gezegd: de behandeling vindt “ex parte” plaats. Feitelijk vindt er geen zitting plaats, maar beoordeelt de Voorzieningenrechter het verzoek en faxt de beslissing dezelfde dag terug aan de verzoeker.
Digitale procedure voor beslagverzoeken
In beslagzaken kan digitaal geprocedeerd worden. De Beslagsyllabus vermeldt (nr. 20, pag. 15):
Ondertekende verzoekschriften met eventuele bijlagen kunnen digitaal worden ingediend via Mijn Rechtspraak (Beslagrekest digitaal indienen | Rechtspraak). Zie ook hiervoor artikel 1.1.8 e.v. en Bijlage IV (4.4) van het Procesreglement Verzoekschriftprocedures rechtbank Handel/Voorzieningenrechter.
Wijzigingen Beslagsyllabus 2022
In 2022 zijn de volgende onderwerpen verhelderd in de Beslagsyllabus:
- de opsteller van het beslagrekest gelieve de gestelde vordering al op deze wijze in het rekest te begroten. De rekenwijze staat in de Beslagsyllabus (pag. 12). Ook kan deze tool worden gebruikt.
- bij een verzoek tot herhaalde beslaglegging wordt dit beperkt in tijdsduur en aantal. De advocaat moet de standaardtekst vermeld in de Beslagsyllabus voor het verlof van de rechtbank opnemen in het verzoekschrift (pag. 28 onder F Beslagsyllabus);
- als er sprake is van hoofdelijke aansprakelijkheid zal de vordering op iedere schuldenaar afzonderlijk moeten worden begroot;
- als er meerdere verzoekers zijn zal de vordering van elk van hen moeten worden begroot;
- in beginsel wordt de termijn voor het instellen van de hoofdzaak bepaald op 14 dagen na het (als eerste gelegde) beslag. De opsteller van het rekest gelieve daarvoor al in het rekest die termijn op te nemen. Een verzoek om een afwijkende termijn dient goed beargumenteerd te worden.
Zie over het meermaals leggen van beslag het artikel van Marc Janssen in het Advocatenblad van 16 juli 2004 (p. 488 e.v.). De Beslagsyllabus verwijst ook naar dit artikel (maar herhaald beslag op auto’s is niet meer bruikbaar als voorbeeld).
In het beslagrekest moet ook worden vermeld, of er andere procedures tussen partijen zijn of zijn geweest. Als die er niet zijn, dan moet dit ook vermeld worden. Zie pag. 9 Beslagsyllabus onder 2 (Voorwaarden voor conservatoir beslag). Het moet daarbij wel gaan om dezelfde partijen. Zie Rb. Noord-Holland 15 juli 2022 (Volga-Dnjepr Logistics/Celestial Aviation) (r.o. 4.18).
Inhoud van Titel 4, Boek 3 Rv.
Titel 4 Boek 3 Rv. omvat 12 Afdelingen:
Afd. 1 – Algemene bepalingen (art. 700 Rv. t/m art. 710a Rv.)
Afd. 2 – Conservatoir beslag in handen van de schuldenaar (art. 711 Rv. t/m art. 713 Rv.)
Afd. 3 – Conservatoir beslag op aandelen op naam en andere effecten (art. 714 Rv. t/m art. 717 Rv.)
Afd. 4 – Conservatoir beslag onder derden (art. 718 Rv. t/m art. 723 Rv.)
Afd. 5 – Conservatoir beslag onder de schuldeiser (art. 724 Rv.)
Afd. 5A – Conservatoir beslag op rechten uit een sommenverzekering (art. 724a Rv.)
Afd. 6 – Conservatoir beslag op onroerende zaken (art. 725 Rv. t/m art. 727 Rv.)
Afd. 6A – Conservatoir beslag op schepen (art. 728 Rv. t/m art. 728b Rv.)
Afd. 6B – Conservatoir beslag op luchtvaartuigen (art. 729 Rv. t/m art. 729e Rv.)
Afd. 7 – Conservatoir tot afgifte van zaken en levering van goederen (art. 730 Rv. t/m art. 764 Rv.)
Afd. 8 – Conservatoir beslag tegen schuldenaren zonder bekende woonplaats in Nederland (art. 765 Rv. t/m art. 767 Rv.)
Afd. 9 – Middelen tot bewaring van recht op goederen der gemeenschap (maritaal beslag) (art. 768 Rv. t/m art. 770c Rv.)
Voor beslag op roerende zaken is er dus geen afzonderlijke regeling. Dit beslag valt onder de algemene bepalingen van Afd. 1.
Algemene regels conservatoir beslag
De algemene regels voor conservatoir beslag staan in Afd. 1, Titel 4 van Boek 3 Rv. (art. 700 Rv. t/m 710a Rv.). Daarna volgen nadere regels voor een aantal specifieke conservatoire beslagen. De algemene regels verwijzen op verschillende plaatsen naar de regeling voor executoriaal beslag (in Boek 1, art. 430 t/m 620 Rv.). Art. 702 Rv. bevat daartoe een schakelbepaling, die bepaalt dat de regels voor executoriaal beslag tot verhaal van een geldvordering overeenkomstig gelden voor iedere soort beslagobject. Tenzij de wet een uitzondering op die hoofdregel geeft.
In het menu aan de rechterzijde van deze pagina staan de pagina’s waarin de algemene regels en de diverse specifieke vormen van conservatoir beslag worden behandeld.
Verlof tot leggen conservatoir beslag
Een beslag grijpt vergaand in op de beschikkingsbevoegdheid van de schuldenaar over diens vermogen. Voordat er beslag gelegd mag worden, moet er dus een rechter naar gekeken hebben. Executoriaal beslag vindt plaats op basis van een vonnis van de rechter. Bij conservatoir beslag is er nog geen vonnis. Daarom moet eerst verlof gevraagd worden (art. 700 lid 1 Rv.). Dit verlof moet bij alle conservatoire beslagen door middel van een verzoekschrift (zie ook: verzoekschriftprocedure) aan de Voorzieningenrechter van de rechtbank worden gevraagd (art. 700 lid 2 Rv.). Tegen de weigering van het gevraagde verlof kan hoger beroep en cassatie worden aangetekend (zie bvb. Koraal Scheepvaartmij NV/Smit & Bolnes BV, NJ 1978, nr. 296).
Overgang van conservatoir naar executoriaal
Wanneer de vordering wordt toegewezen verandert het conservatoir beslag in een executoriaal beslag en kan de schuldeiser zich verhalen op de in beslag genomen eigendommen van de schuldenaar.
De beslagleggende schuldeiser moet dan wel eerst de executoriale titel aan de beslagene betekenen, met bevel tot betaling (art. 704 Rv.). De standaard termijn om te betalen is twee dagen. De beslagen goederen kunnen dan openbaar (op een veiling) verkocht worden, of wanneer het een geldvordering op een derde betreft, bij de derde geïnd worden.
Wanneer beslag is gelegd onder een derde, moet het beslag ook aan deze derde betekend worden. Zie de pagina Conservatoir derdenbeslag.
Auteur & Last edit
[MdV, 30-01-2016, laatste bewerking 2-09-2023]
Middelen tot bewaring van recht (conservatoir beslag) (Titel 4, Boek III Rv.)
Zoeken binnen de kennisbank
Lawyrup, jouw gratis kennisbank over burgerlijk (proces)recht!