De Europese wetgever is al tientallen jaren bezig met het vennootschapsrecht, met als resultaat een hele reeks Richtlijnen Vennootschapsrecht. Zo werd in het kader van de implementatie van de Derde Vennootschapsrichtlijn (78/855/EG) van 9 oktober 1978 de juridische fusie in Boek 2 B.W. geïntroduceerd.

Als gevolg van de Zesde richtlijn 82/891/EEG van 17 december 1982 inzake de juridische splitsing van naamloze vennootschappen kwam ook die rechtsfiguur in Boek 2 B.W. terecht. In navolging van de fusieregeling is daarom destijds niet alleen de splitsing van nv’s, maar werden ook – binnen zekere grenzen – de splitsing van besloten vennootschappen, verenigingen, coöperaties, onderlinge waarborgmaatschappijen en stichtingen mogelijk.

Ondertussen zit de EU niet stil. In 2019 werd er weer een richtlijn gelanceerd. Richtlijn (EU) 2019/2121 van 27 november 2019 is weer een aanpassing van Richtlijn EU 2017/1132 met betrekking tot grensoverschrijdende omzettingen, fusies en splitsingen. Deze richtlijn moest uiterlijk op 31 januari 2023 geïmplementeerd worden, maar het is 1 september geworden.

De wetgever heeft ook dit puzzelstukje van de EU ingepast in de Nederlandse regeling van fusies, omzettingen en splitsingen in Titel 7 Boek 2 B.W.. En deze wijzigingen zijn weer verwerkt in Lawyrup, zoals jullie van ons gewend zijn. Zie de pagina Fusie en splitsing van rechtspersonen.

Blijkens de toelichting bij deze wetswijziging beoogt de richtlijn beoogt de vrijheid van vestiging binnen de EU te bevorderen door het voor vennootschappen gemakkelijker te maken om een grensoverschrijdende omzetting, fusie of splitsing te effectueren, terwijl rechten van bijvoorbeeld aandeelhouders, schuldeisers en werknemers worden gewaarborgd. Daarvoor wordt richtlijn EU 2017/1132 over het vennootschapsrecht gewijzigd en aangevuld.

Wijzigingen in Titel 7 en toevoeging nieuwe Titel 7A

De wetswijziging brengt de nodige wijzigingen met zich mee, met name in Afd. 3A van Titel 7 Boek 2 B.W.. Zie de pagina Bijzondere bepalingen grensoverschrijdende fusies.

Bovendien is een nieuwe afdeling aan Titel 7 toegevoegd. Zie de pagina Bijzondere bepalingen grensoverschrijdende splitsingen (Afd. 6).

Om de grensoverschrijdende omzetting een plek in Boek 2 B.W. te geven is er verder een nieuwe Titel ingevoegd, Titel 7A. Zie de pagina Bijzondere bepalingen grensoverschrijdende omzettingen.

In verband met de rol van de notaris bij deze verrichtingen is ook de Wet op het Notarisambt gewijzigd. Aan art. 21 Wet op het notarisambt is een zesde lid toegevoegd, dat luidt:

“Bij verordening kunnen tevens nadere regels worden gesteld betreffende de toepassing van de artikelen 333i, achtste lid, 334uu, achtste lid, en 335l, zevende lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.”

Zie ook de pagina Wet op het notarisambt.

Ingevoerde wijzigingen grensoverschrijdende verrichtingen

De wettelijke regeling voor de drie verschillende soorten verrichtingen is voor alledrie de verrichtingen volgens hetzelfde stramien opgebouwd.

De fusie, splitsing of omzetting worden zoals uiteengezet in par. 2.3 van de Memorie van Toelichting uitgevoerd in verschillende fasen: de voorbereidende fase, de besluitvormende fase en de uitvoerende fase.

Elke vennootschap moet dan voorbereidende handelingen verrichten volgens het eigen nationale recht waaronder een gezamenlijk fusievoorstel opstellen en openbaar maken (waarbij de richtlijn regels geeft over wat er minimaal in dit voorstel moet worden opgenomen).

Vervolgens moet het formele besluit tot fusie worden genomen (de besluitvormende fase).

Daarna start de uitvoerende fase. De bevoegde instantie uit het land van vertrek (voor Nederland de Nederlandse notaris) moet een pre-fusieattest afgeven aan de bevoegde instantie uit het land van bestemming waarin staat dat de fusie, kort gezegd, rechtmatig is verlopen.

Vervolgens wordt de fusie uitgevoerd volgens de regels van het land van bestemming; daarover geeft de bevoegde instantie uit het land van bestemming een slotattest af waarin staat dat aan alle fusievereisten is voldaan. Daarop kunnen de inschrijvingen van de fuserende vennootschappen in het handelsregister, in zowel het land van bestemming als het land van vertrek, worden bijgewerkt.

De richtlijn geeft eveneens een geharmoniseerde regeling voor de bescherming van aandeelhouders, schuldeisers en werknemers. Als gevolg van een grensoverschrijdende verrichting kunnen aandeelhouders er mee te maken krijgen dat het op hun rechten toepasselijke recht verandert, aangezien zij aandeelhouder kunnen worden in een vennootschap die onder ander recht van een lidstaat valt dan het recht dat van toepassing was op de vennootschap vóór de grensoverschrijdende verrichting.

Schuldeisers van een vennootschap kunnen worden benadeeld omdat de vennootschap die geld aan hen verschuldigd is opeens gevestigd is in een ander land.

De positie van werknemers kan veranderen voor zover zij via de ondernemingsraad die is ingesteld bij de vennootschap, invloed hebben op de benoeming of het ontslag van bestuurders of commissarissen.

Voor de positie van deze verschillende groepen stakeholders bevatten de regelingen beschermende bepalingen. In het voorstel moeten de gevolgen voor deze belanghebbenden van de voorgenomen, fusie, splitsing of omzetting worden toegelicht.

Aandeelhouders die tegengestemd hebben, kunnen een schadeloosstelling vragen.

Overgangsrecht

Zie voor het overgangsrecht de pagina Fusie en splitsing van rechtspersonen, kopje Overgangsrecht.

Ontwikkeling van het vennootschapsrecht op EU niveau gaat door

Uit deze implementatie blijkt dat de EU-wetgever – ook al malen de Brusselse en Straatsburgse molens langzaam – gestaag doorwerkt aan de integratie van de Europese interne markt, ook door het faciliteren van grensoverschrijdende inrichting van ondernemingen in de vorm van kapitaalvennootschappen.

Eindelijk mogen bestuurders van bedrijven een keertje grensoverschrijdend bezig zijn, zonder dat dit allerlei nare repercussies heeft. 🙂

[MdV, 2-09-2023]